Bir malzemenin kaynak kabiliyetini etkileyen üç önemli faktör vardır:
1) malzeme özellikleri,
2) kaynak işleminin uygulanması ve kaynak yöntemi seçimi,
3) kaynaklı konstrüksiyon özellikleri ve servis şartları.
Genellikle bir malzeme çatlak meydana gelmeden kaynak edilebiliyor ise, bu malzeme kaynak işlemi ile uğraşanlar tarafından, iyi kaynak kabiliyetine sahip malzeme olarak adlandırılmaktadır. Oysa bir malzemenin sadece kaynak bölgesinde oluşan çatlak hatasının olup olmaması kaynak kabiliyetini belirlemede yeterli ölçüt değildir. Kaynak işlemi esnasında ve sonrasında kaynak bölgesinde çatlak oluşmuyorsa, istenilen nitelikte mekanik ve metalürjik özellikler elde edilebiliyorsa ve konstrüksiyonun bulunduğu servis şartlarında kullanılmaya elverişli özelliklere sahip ise, malzemenin kaynak kabiliyetinin iyi olduğu söylenebilir.
Malzemelerin kaynak kabiliyetinin belirlenmesinde en önemli faktör, birleştirilecek malzeme özelliklerinin bilinmesidir. Birleştirilecek malzemelerin ve ilave dolgu metallerinin kimyasal içerikleri, fiziksel özellikleri, mekanik özellikleri ve metalurjik özelliklerinin bilinmesi, kaynak işlemine başlamadan bilinmesi gereken en önemli konulardır. Çünkü malzemelerin kimyasal içeriğinin bilinmesi, o malzemenin birleştirildikten sonraki gevrek kırılma, sıcak çatlama, soğuk çatlama ve sertleşebilirlik gibi karşılaşılabilinecek problemlerin çözümünde yardımcı olacaktır. Birleştirilecek malzemelerin gerek fiziksel gerekse mekanik ve metalurjik özelliklerinin detaylı bilinmesi, seçilecek olan kaynak yöntemi, kaynak öncesi ve sonrası işlemlerin belirlenmesinde büyük katkı sağlayacaktır.
Malzemelerin kaynak kabiliyetinin belirlenmesinde diğer önemli bir faktör de, kaynak işleminin uygulanması ve kaynak yönteminin seçilmesidir. Malzeme özeliklerine ve konstrüksiyon şartlarına bağlı olarak kaynak yönteminin belirlenmesi, kaynak öncesi kaynak sonrası ve kaynak işlemi esnasında dikkate alınması gereken işlemlerin detaylı olarak değerlendirilmesi gerekir. Ayrıca ilave dolgu malzemesinin seçimi, paso sayısının belirlenmesi, kaynak ağzı formunun tayini, ön tavlama işlemlerinin belirlenmesi, kaynak parametrelerinin seçimi, kaynak dikiş sırasının belirlenmesi, kaynak dikiş kalınlıklarının tayini ve kaynak öncesi ve sonrası temizlik işlemlerinin yapılması, kaynaklı birleştirmenin mekanik ve metalurjik özelliklerini etkileyen faktörlerdir. Kaynak yöntemi seçilirken malzeme özelliklerinin dikkate alınması gerekir. Çünkü her hangi bir malzemenin kaynak kabiliyeti, bir kaynak yöntemi için iyi olabilir fakat başka bir kaynak yöntemi için zayıf veya kötü olabilir. Örneğin; Al-Cu ve Al-Mg-Zn alüminyum alaşımlarının kaynak işleminde ergitme kaynak yöntemleri kullanıldığında zayıf kaynak kabiliyetleri gösterdikleri halde, katı hal kaynak yöntemlerinden sürtünme karıştırma kaynak yöntemi ile birleştirildiklerinde ise çok iyi bir kaynak kabiliyeti özelliği göstermektedirler.
Malzemelerin kaynak kabiliyetinin belirlenmesinde üçüncü önemli faktör, kaynaklı konstrüksiyon özellikleri ve servis şartlarıdır. Bu faktör içerisinde yer alan malzeme kalınlıklarının belirlenmesi, dikiş kalınlıklarının tayini, çentik etkisinin değerlendirilmesi, zorlama şartlarının tahmin edilmesi ve korozif ortam özelliklerinin dikkate alınması gereken en önemli etkenlerdir.
Kaynak kabiliyetini etkileyen faktörler
