CIVATALAR
Cıvatalar makinaların montajında, yatakların ve makinaların temele tespitinde, boru flanşların, silindir kapaklarının bağlantısında, çelik konstrüksiyonlarda ve benzeri bir çok yerlerde bağlantı elemanı olarak kullanılırlar
Bağlama elemanı olarak somunlu, somunsuz ve saplama olmak üzere üç şekilde kullanılır. Saplamaların bir tarafı doğrudan doğruya bağlanacak parçaların birine vidalanır. Saplamalar sık sık çözülmesi gereken sistemlerde kullanılır. Cıvataların bağlama ve çözme işlemleri anahtar veya tornavida denilen takımlarla yapılır.
Cıvatalar ve Vidaların görevleri: 1. Sökülebilen bağlantılarda tesbit cıvatası olarak 2. Tespit ettikten sonra öngerilim vermek maksadıyla. 3. Tapa ve kör tapa olarak. 4. Boşluk ve aşınmaları ayarlamak için ayar cıvatası olarak 5. Ölçme aletlerinde ölçü vidası olarak(mikrometre). 6. Küçük kuvvetleri büyük kuvvetlere çevirmek için (mengene, vidalı pres). 7. Dönme hareketini ilerlemeye, ilerlemeyi dönmeye çevirmek için (yivset-mermi).
Cıvatalar teknikte neden çok kullanılırlar ?
1. Çözmek ve bağlamak çok kolaydır. 2. Standart olarak hazırlanmışlardır. 3. Kolay imal edilirler. 4. Değişik uygulamalar için değişik tipleri mevcuttur.
Dezavantajları;
1. Kendi kendine çözülmemesi için emniyet önlemleri almak gerekir. 2. Vidanın merkezleme kalitesi yoktur. 3. Kertik (Çentik) tesiri ile kopabilir, 4. Ötelemenin dönmeye çevrilmesinde verim düşüktür.
Cıvata Malzemeleri
Cıvata ve somunlar genellikle çelikten imal edilirler. Ayrıca çeşitli amaçlar için Al alaşım, pirinç, teflon, polyamid gibi malzemeler de kullanılmaktadır. Cıvataların mekanik özellikleri kabartma olarak başlarına yazılır.
Eski Sembol 4A 4D 4S 5D 5S 6D 6S 6G 8G 10K 12K
Yeni Sembol 3.6 4.6 4.8 S6 5.8 6.6 6.8 6.9 8.8 10.9 12.9 14.9
CİVATALARIN SINIFLANDIRILMASI
Civatalar çekme mukavemetlerine göre üç gruba ayrılır. Bunlar;
1. Düşük mukavemetli civatalar: Bu civatalar özellik gerektirmeyen ve yük taşımayacak bağlantılarda kullanılırlar. Piyasadaki en ucuz bağlantı elemanlarıdır. Bu civatalar ile rondela kullanılmasına gerek yoktur. Düşük mukavemetli cıvatalar aşağıdaki standartlarda temin edilirler.
- DIN 7990
- DIN 601
- TS1021/9
- ASTM A 307-61 Grade A
2. Yüksek mukavemetli civatalar: Yük taşıyacak elemanların bağlantısı için kullanılırlar. Titreşimli, darbeye maruz kalan ve çift yönlü kuvvetlerin bulunduğu uygulamalarda bu standartlardaki civatalar kullanılır.
Bu cıvatalar aşağıdaki standartlarda temin edilirler.
- DIN 6914- 8.8 Kalite
- ASTM A 325-65
- TS 80-8G
3. Alaşımlı, su verilip temperlenmiş civatalar: Çok büyük alternatif kuvvetlerin uygulandığı makine ve yapı elemanlarında kullnılırlar. Başlıca uygulama yerleri; Makine yataklamaları, Kaplin bağlantıları gibi kaymalara müsaade edilemiyecek bağlantılar. Başlıca standart numaraları
- DIN 6914- 10.9 Kalite
- ASTM 490- 64
|