BAKIR

Bakır, bugünün ve yarının malzemesi

Bakır, insanlar tarafından kullanılan ilk metal, çağlar boyunca kullanım açısından da demirden sonra ikinci metaldir. Tarih öncesi dönemde bulunmuştur ve yaklaşık  M.Ö.4000’den, hatta daha önceden başlayarak kullanıldığı  düşünülmektedir.  Bakır-kalaybronzunun M.Ö. 2400 yılından bu yana kullanıldığı bilinmektedir. Bakır çinko alaşımı olan pirincin ise Roma İmparatorluğundan önce kullanılmaya başlandığı tahmin edilmektedir.Bakır ve alaşımlarının günümüze kadar en önemli mühendislik malzemeleri olarak kalmasının sebebi, korozyon dayananımlarının mükemmel elektrik ve ısıl iletkenliğinin iyi , cazip görünüşünün, sünekliğinin ve şekillendirme kolaylığının sayesindedir. Gümüşten sonra en iyi elektrik iletkenliğine ve gümüş ile altın arasında çok yüksek ısı  iletkenliğine sahiptir.

Açık kırmızı renkli ve oldukça yumuşak olan bakır, gümüşten sonra elektriği en iyi ileten metaldir. Doğada -1 ve -2 değerli olarak bulunan bakır, 200’den fazla mineral oluşturur. Bunun en büyük kısmını sülfürlü mineraller meydana getirir. Kaynama noktası 2570°C dır.

Bakırla ilgili cevherler ise iki çeşittir. Bunlardan ilki oksitli cevherlerdir. Oksitli cevherler dünya üzerinde Uzak Doğu ile Kuzey ve Güney Amerika’da çıkartılırlar. Zambiya, Şili ,Zaire ve Amerika bunlardan bazılarıdır.

Cevherlerin adı Atakamit, Azurit, Krizokol, Kuprit, Malahit, ve Melakonit olarak bilinmektedir. Bakır cevherlerinin ikinci çeşidi ise Sülfürlü cevherlerdir. Yaygın olarak çıkarılmakla birlikte onlarda Amerika ,Rusya, Zaire , Zambiya, Şili ve Kanada’da işletilir. Sülfürik cevherlerin ise başlıca isimleri şunlardır: Enargit, Bornit, Pirit ve Tedraedrit

Bakırın incelenmesi gereken bir başka yönü ise sahip olduğu bileşikleridir. Şimdi onları kolay anlaşılabilmesi açısından kısa başlıklar halinde inceleyelim ;
A-) Bakır I Oksit (Cu2O) : Kuprit olarak bilinir. Sahip olduğu kırmızı renkten dolayı cam gibi maddeleri renklendirmek için kullanılır.
B-) Bakır II Oksit (CuO) :Siyah renkli olmasına rağmen bakır II Hidroksit amonyakta çözünmek suretiyle camlara yeşil rengi vermek için kullanılır.
C-) Bakır I Klorür (CuCl) : Hidroklorik asitte çözünerek Karbonmonoksidi soğurabilir ve kristal yapılı beyaz renge sahip bir toz görünümündedir.
D-) Bakır II Klorür (CuCl2) :Susuz Kalsiyum Sülfat yapısında kayaç görünümünde sarı renkli halde bulunur. Çözünen iyonlarının su ile çevrilmesi neticesinde de yeşil iğne şeklinde kristalleşmeye uğrar.
E-) Bakır Sülfat (CuSO4) : Önemi en yüksek olan Bakır tuzudur. Eskimiş bakırlar kavrularak sülfürik asitte çözülür bu işlemden sonra madde mavi bir kristalimsi şekil kazanır. Eğer istenilirse elde edilen maddeye su kaybı yaşatılıp veya yeniden su kazandırmak suretiyle cismin mavi rengi kazandırılıp kaybettirilebilinir. Rengin değişkenliğinden dolayı çoğu zaman koyu renkli boyaların temel maddesini teşkil eder. Özelliklede siyah ve mor renkte. Diğer bir kullanım alanıda antiseptik özelliği sebebiyle bazı deri hastalıklarının tedavisinde kullanılıyor olmasıdır.

Şimdi Bakır metalinin hem maddesel hemde küçük elementler halinde geniş kullanın alanlarını inceleyelim.
1-) Saf Bakır sanayi alanında ve günlük hayatta dahi çok iyi bir iletken madde olarak kullanılır. Anahtarlar , kontaktörler, motorlar, iletken teller ve kablolar örnek olarak gösterilebilir.
2-) Bazı maddelerin ( gümüş , kadmiyum, tellür, krom , kükürt) karışımıyla dayanıklılığı, sertliği ve eskimesinin yavaşlaması için elektrik sanayinde bakır tel yapımında kullanılır.
3-)Boru ve çatı malzemelerinin yapımında dayanıklılığı arttırmak ve pas oluşumunu engellemek.
4-) Isıyı iyi ilettiği için kazan ve değiştiricilerde.
5-) Ulaşım sanayiinde.
6-) Kimya laboratuarlarında bileşik, tuz, cevher, metalürji olarak
7-) İnşaat alanında beton kolon ve kirişlerin ayrıca yüzeylerin güçlendirilmesinde.
😎 Kuyumculukta kendi başına takı olarak ve kaplama yapımında bakıra gümüş lehimlenirken oluşturulan çözelti içerisinde kullanılır.

9-) Elektrikli trenlerin havai hatlarında

10-Ark ocaklarının elektrot tutucu ve kollarında

Dünya üzerinde yapılan araştırmalar neticesinde madde hem cevher hemde metal olarak en çok Birleşik devletler ve Şili’de üretilmektedir. Avrupa ve japonyada’da arı şekilde bakır üretimi yapılmaktadır. Bu üretimi yapan ülkelerin geneli ortak şirketler olmakla birlikte bazı ülkelerde kurulan üretim tesisleri ülkelerin kendi ulusal kaynakları yardımıyla kurmuş oldukları tesislerdir. Ülkemiz dünya bakır üretiminde büyük bir yer almakta ve bu alandaki pastadan büyük bir pay almaktadır. Türkiye’nin aldığı pay nerdeyse % 50 ‘ye yakındır. Günümüzde bu oran dahada artmakta ve halen yükselmekte olan bir grafik sergilemektedir. Ülkemizde cevherin çıkarıldığı başlıca bölgeler ise Ergani, Küre (Aşıköy ve Bakibaba) ve Kutlular ocaklarıdır.